19 kwietnia 2023 r. Państwowe Muzeum na Majdanku upamiętni 80. rocznicę powstania w getcie warszawskim i przybycia do KL Lublin fali transportów Żydów warszawskich. O godzinie 11.00 w Centrum Obsługi Zwiedzających odbędzie się wykład poświęcony „Dziennikowi Maryli” – niezwykłemu świadectwu z okresu zbrojnego buntu w getcie, a o 13.00 przy Mauzoleum złożone zostaną wieńce.

Wykład Anny Wójcik, kierowniczki Archiwum PMM, poświęcony będzie „Dziennikowi Maryli”,który jest zapisem dramatycznych wydarzeń rozgrywających się podczas likwidacji getta w Warszawie. Autorka dziennika, młoda Żydówka imieniem Maryla, przedstawia w nim życie, a właściwie wegetację za murami getta, dzieli się swoimi spostrzeżeniami, emocjami i opiniami na temat bieżących wydarzeń. Dokument pochodzi z lat 1942–1943. Został znaleziony na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku pod koniec lat 40. XX w.

– Być może autorka przywiozła go osobiście, a może miał go przy sobie ktoś z jej bliskich. Tego raczej się już nie dowiemy. Pewnym jest jednak, że Maryla nie przeżyła Zagłady. Dzięki swoim notatkom udało się jej ocalić pamięć setek bohaterskich Żydów, którzy w kwietniu 1943 roku
stanęli do nierównej walki z potężnym orężem niemieckim– tłumaczy Anna Wójcik.

Obecnie „Dziennik Maryli” przechowywany jest w Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku. W 2010 roku dokument został poddany konserwacji, a następnie zdigitalizowany, co umożliwia jego udostępnianie szerszej publiczności. Z okazji 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim Państwowe Muzeum na Majdanku we współpracy z wydawnictwem Prószyński Media wydaje nową edycję „Dziennika”.

Dzień Pamięci o Holokauście i Przeciwdziałaniu Zbrodniom Przeciwko Ludzkości obchodzony jest w rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Wczesnym rankiem 19 kwietnia 1943 r. na teren warszawskiego getta wkroczyły niemieckie oddziały wojska i policji, które miały dokonać ostatecznej likwidacji żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej. Tego dnia zamknięci za murami Żydzi chwycili za broń. Powstanie nie tylko nieodwracalnie zmieniło przestrzeń okupowanej Warszawy, ale stanowiło również jedno z kluczowych wydarzeń w historii niemieckiego obozu koncentracyjnego w Lublinie. Przełom kwietnia i maja 1943 r. to czas największego napływu żydowskich więźniów deportowanych na Majdanek z getta warszawskiego. W tym okresie do KL Lublin trafiło ok. 19,5 tysiąca żydowskich kobiet, mężczyzn i dzieci. Nowo przybyli poddawani byli wstępnym selekcjom przeprowadzanym przez lekarzy i sanitariuszy w mundurach SS. Wielu spośród deportowanych zamordowano w komorach gazowych tuż po przybyciu.