• Jednym z najbardziej złośliwych i najczęściej rozpoznawanych nowotworów skóry jest czerniak.

• Najskuteczniejszą bronią w walce z czerniakiem jest profilaktyka, czyli zapobieganie oparzeniom słonecznym i regularna kontrola znamion.

• Wcześnie wykryty czerniak jest w ponad 95 proc. wyleczalny.

Czerniak najczęściej pojawia się na skórze, ale może wystąpić także w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, nosa i gałki ocznej. Wykrycie czerniaka jest łatwiejsze niż w przypadku innych nowotworów. Dzięki temu, że pojawia się na skórze, można go zobaczyć. W 2024 roku w województwie lubelskim 691 osób było leczonych na czerniaka.

Czym jest czerniak?

Czerniak to najbardziej złośliwy i jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów skóry. Wywodzi się z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną. Melanina sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, czyli np. w kontakcie z promieniowaniem słonecznym, czy promieniowaniem stosowanym w solarium.

Jest nowotworem agresywnym, ponieważ:

• szybko rozwija się,
• tworzy przerzuty,
• jest odporny na leczenie.

Czerniak wykryty we wczesnym stadium jest w 95% przypadków zachorowań możliwy do wyleczenia.
Dlatego tak ważne jest szybkie i prawidłowe rozpoznanie tego nowotworu!

Profilaktyka czyli jak zapobiegać rozwojowi czerniaka

Poparzenia słoneczne zwiększają ryzyko wystąpienia nowotworów skóry. Dlatego, szczególnie latem, trzeba unikać nadmiernego słońca w godzinach od 11 do 16. Dodatkowo, warto codziennie stosować krem z filtrem, niezależnie od pory roku i pogody, ponieważ promieniowanie UV jest obecne nawet w pochmurne i deszczowe dni.
Raz w miesiącu trzeba obejrzeć swoją skórę i sprawdzić czy znamiona nie zmieniły kształtu, koloru, wielkości lub nie pojawiły się nowe.

Cechy charakterystyczne w rozpoznaniu czerniaka określane są pierwszymi literami alfabetu ABCDE. Oznaczają one zmiany o konkretnych właściwościach:
A – asymetryczne, np. znamię „wylewające się” na jedną stronę
B – o nieregularnych brzegach, nierównomierne, posiadające zgrubienia
C – w kolorze czerwonym, czarnym, niejednolitym
D – o dużym rozmiarze, wielkość zmiany: powyżej 5–6 mm
E – ewoluujące, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.

Wczesne rozpoznanie czerniaka daje szansę na całkowite wyleczenie

Przynajmniej raz do roku, powinno się skonsultować znamiona z dermatologiem, który robi badanie z użyciem dermatoskopu. Takie badanie pozwala wcześnie wykryć zmiany skórne oraz odróżnić te łagodne od złośliwych. Dzięki dermatoskopowi można zauważyć na wczesnym etapie niepokojące zmiany, które obserwowane „gołym okiem” mogą wydać się zupełnie nieszkodliwe. 

Profilaktyka czerniaka w Lubelskim OW NFZ

Lubelski Oddział Wojewódzki NFZ regularnie organizuje w swojej Sali Obsługi Klientów spotkania, podczas których można skorzystać z bezpłatnych konsultacji ze specjalistami.
23 czerwca, w związku z przypadającym w tym dniu Dniem Ojca, można było skorzystać z konsultacji z dermatologiem, który oceniał znamiona przy pomocy dermatoskopu. Z takiej możliwości skorzystało blisko 50 klientów, którzy odwiedzili w tym dniu Salę Obsługi Lubelskiego NFZ.

Poradnik pacjenta na lato i nie tylko

Narodowy Fundusz Zdrowia w Poradniku Pacjenta przypomina jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na czerniaka i na co zwracać uwagę, żeby możliwie wcześnie rozpoznać niepokojące zmiany na skórze.

Poradnik Pacjenta to praktyczny przewodnik po systemie ochrony zdrowia z perspektywy pacjenta. Pisany prosto i konkretnie.

Wszystkie poradniki dostępne są na stronie https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/poradnik-pacjenta/.