Wystawy na festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński (22-24 sierpnia, Lublin) to nie tylko muzyka, taniec czy prezentacje sztuki ludowej, ale także przestrzeń spotkań z twórczością inspirowaną tradycją – od malarstwa i kolaży, przez koronki, po instalacje artystyczne. W ramach Festiwalu zobaczymy wystawę ukraińskiej artystki Liubov Rozputniak, jubileuszową prezentację Małgorzaty i Jerzego Soremskich oraz performance koronczarki Marioli Wojtas. Nie zabraknie też wyjątkowych ekspozycji fotograficznych poświęconych tańcowi tradycyjnemu – jedna z wystaw pochodzi z archiwów węgierskich, druga z kolekcji Muzyki Odnalezionej / Archiwum Muzyki Wiejskiej. Bramę Krakowską ozdobi natomiast ogromny pająk, nawiązujący do ludowej tradycji Lubelszczyzny.

Wystawa | Moja twórczość – podróż do mnie samej | Liubov Rozputniak

Na wystawie Liubov Rozputniak zobaczymy kolaże, a także malowane obrazy, które pozwolą poznać lepiej świat inspiracji tej ukraińskiej artystki i twórczyni ludowej.

– Moje prace rodzą się w miejscu, w którym emocje spotykają się ze spontanicznością, dlatego zdarza mi się tworzyć bez wcześniejszego szkicu i planu. Pozwalam wtedy kolorom, fakturom i kształtom odnajdywać na bieżąco własną harmonię. To jak układanie mozaiki, w której każdy element ma swoje znaczenie i miejsce. Moim założeniem jest też łączenie tradycji ludowych z nowoczesnością. Na tej kanwie powstał pierwszy obraz – „Dziewczyna w naszyjniku” („Берегиня”). W pracy tej moja uwaga skupiła się na tradycyjnych ukraińskich ozdobach – koralach i haftach, i to one stały się najbardziej zauważalnym akcentem kolażu – mówi Liubov Rozputniak.

Artystka urodziła się w położonym na Huculszczyźnie Kosowie, w rodzinie mistrzów ceramiki ludowej. Rodzice zaszczepili w niej miłość do twórczości ludowej, w tym do tworzenia biżuterii, którą pani Lyubov zajmuje się od 2010 roku.  Oprócz tego kilka lat temu zajęła się tworzeniem kolaży nawiązujących do różnych elementów ukraińskiej kultury ludowej. 

Informacje praktyczne

Kiedy: 

22 sierpnia (piątek) – godz. 13.00-19.00 

23-24 sierpnia (sobota, niedziela), godz. 11.00–19.00

Wernisaż wystawy odbędzie się w piątek, 22 sierpnia o godz. 18.00

Gdzie: Galeria Gardzienice, Grodzka 5a, I piętro
Wstęp wolny

Performance i wystawa | Wolność w przestrzeni w koronce koniakowskiej | Mariola Wojtas

Koronka koniakowska powstaje najpierw w wyobraźni twórczyni. Nie ma tu wcześniejszych szkiców ani gotowych schematów. Jest za to inspiracja przyrodą, szydełko, nić i ręce, które materializują to, co na bieżąco podpowiadają myśli i doświadczenie. Tak pracowały pokolenia wcześniejsze i tak pracują twórczynie współczesne. A wśród nich pani Mariola Wojtas, koronczarka z Koniakowa. W zaciszu jej pracowni powstają misterne kompozycje z cienkiej nici, które nawiązują do lokalnej tradycji, jednocześnie odzwierciedlając artystyczną wrażliwość twórczyni.

– W ramach Festiwalu Re:tradycja będziemy mieć okazję do obserwowania pani Marioli Wojtas przy pracy. Pracy codziennej, ale odbywającej się w niecodziennych warunkach. Wnętrza galerii staną się namiastką domu oraz pracowni koronczarki i jednocześnie tłem dla procesu twórczego zachodzącego na naszych oczach. Fotel, niewielki stolik i lampka. Codziennie kilka godzin pracy w ciszy, bez nawiązywania kontaktu z publicznością.. Tak będzie wyglądać performance artystki, która chce, by odbiorcy i odbiorczynie zobaczyli, na czym polega i ile trwa spontaniczne tworzenie tradycyjnej koniakowskiej „rózićki” – wyjaśnia Agata Turczyn z biura festiwalu.

Pod koniec każdego dnia twórczyni będzie rejestrować postępy swojego działania i odpowiadać na pytania osób zainteresowanych. Praca nad koronką zapoczątkowana w Lublinie będzie następnie kontynuowana w kolejnych miejscach, które odwiedzi pani Mariola Wojtas.

Trzydniowemu działaniu będzie towarzyszyć kameralna wystawa prac artystki. Zobaczymy m.in. kompozycje zbudowane z elementów pozyskanych z natury i oprawionych w ramy, a także inspirowane nimi koronki. Ekspozycja ta pokaże gotowy efekt transponowania motywów zaczerpniętych z przyrody na technikę koronki koniakowskiej.

Informacje praktyczne:

Kiedy: 22-24 sierpnia (piątek, sobota, niedziela), godz. 11.00-16.00
Gdzie: Galeria Labirynt 2, ul. Grodzka 3, parter – wejście przez bramę
Wstęp wolny

Wystawa | Taniec uchwycony – z węgierskich archiwów tanecznych

W węgierskim Budapeszcie działa Archiwum Muzyki Ludowej i Tańca Ludowego, funkcjonujące przy Instytucie Muzykologii w Centrum Badań Humanistycznych HUN-REN. Archiwum to zawiera jedną z największych w Europie kolekcji materiałów związanych z tańcem tradycyjnym. Wśród zgromadzonych w nim archiwaliów sporadycznie pojawiają się źródła zarejestrowane jeszcze przez II wojną światową. Pozostałe związane są z prowadzonymi już po wojnie instytucjonalnymi badaniami terenowymi.

Większość materiałów zawiera informacje dotyczące tańców, muzyki i życia tanecznego Węgrów, ale możemy odnaleźć także te charakterystyczne dla mniejszości żyjącymi na terenie kraju lub dla konkretnych grup zamieszkujących państwa sąsiednie. Dlatego też oprócz opisów tańców węgierskich w zbiorach Archiwum znajdziemy też informacje dotyczące m.in. polskich górali karpackich, Romów, Rumunów, Słowaków czy Słowian Południowych.

Kolekcja ta została oficjalnie założona w latach 40-tych XX wieku przez Instytut Etnologii i kontynuowana przez Instytut Folkloru. Dokumentowała nie tylko taniec tradycyjny, ale i przejawy amatorskiego ruchu artystycznego. Intensywna terenowa praca badawcza sprawiła, że zbiór szybko się powiększał. A gdy w latach 50-tych został uporządkowany tematycznie, stał się źródłem dla pracy etnochoreologów.

Na wystawie prezentowanej w czasie Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński będziemy mieć okazję zobaczyć wybraną dokumentację fotograficzną i filmową, która pochodzi z Archiwum Muzyki Ludowej i Tańca Ludowego Instytutu Muzykologii HUN-REN RCH – Węgierskiej Akademii Nauk. Stanowi ona tylko część wieloletniego i wieloaspektowego badania tańców tradycyjnych tego regionu.  

Informacje praktyczne
Kiedy: 22-29 sierpnia, godz. 9.00-17.00
Gdzie: Warsztaty Kultury, Grodzka 7, parter
Wstęp wolny

Wystawa | Taniec. Trans, emocje, zbiorowość – Muzyka Odnaleziona / Archiwum Muzyki Wiejskiej | Letnia Szkoła Tradycji

Choć wystawa „Taniec. Trans, emocje, zbiorowość”, poświęcona jest wiejskiemu tańcowi, pokazuje też wartość zapomnianych zdjęć sprzed lat, które skrywają historie wsi. Ekspozycja jest częścią programu festiwalu „Re:tradycja – Jarmark Jagielloński” i można ją oglądać w Zaułku Hartwigów do 29 sierpnia.

Andrzej Bieńkowski z fundacji Muzyka Odnaleziona / Archiwum Muzyki Wiejskiej, współwłaściciel kolekcji, z której pochodzą prezentowane na wystawie zdjęcia pisze:

Jeszcze w latach 50-tych XX wieku aparat fotograficzny na wsi to była rzadkość. Podziwiam wiejskich fotografów, bo wiem, jakie trudności trzeba było pokonać, żeby zrobić zdjęcie, a potem odbitkę. Te powszechnie znane zdjęcia wsi na ogół były robione przez etnografów albo zawodowców z zakładów w miastach i miasteczkach. Nieliczne amatorskie chłopskie fotografie są rarytasem. Pokazują to, co dla wsi było ważne, sytuacje, do których osoba z zewnątrz nie miałaby dostępu. (…)

Zbieramy stare wiejskie fotografie od ponad 40 lat. Bardzo trudno je zdobyć. Ale każda zawiera w sobie niezwykłe informacje: jak wyglądała praca na wsi, jaka była moda, jak się ludzie zachowywali, jak się bawili i świętowali? Tematem wystawy jest taniec, zdjęcia dotyczą głównie wesel, czasem są to zabawy, potańcówki na trawie czy dechach. Warto przyjrzeć się dokładnie każdej fotografii.

Zdjęcia pochodzą przede wszystkim z Polski Centralnej, ale znajdziemy również fotografie z terenów Ukrainy, Białorusi czy Polski Południowej. Ich właścicielem jest fundacja Muzyka Odnaleziona / Archiwum Muzyki Wiejskiej.

Informacje praktyczne:
Kiedy: 1 – 29 sierpnia 2025
Gdzie: Zaułek Hartwigów
Wstęp wolny. Wystawa plenerowa

Instalacja artystyczna – pająk | Iwona Barecka

Pająk to dawna ozdoba ludowa, którą dekorowano izbę z okazji świąt. Pająki wieszane od kilku lat przez Warsztaty Kultury w Bramie Krakowskiej zapowiadają jedno z największych świąt kultury tradycyjnej – Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński.

Tegoroczna instalacja inspirowana jest tradycyjnymi formami pająków występujących na Lubelszczyźnie. Zdecydowaliśmy się na to nawiązanie, ponieważ podtrzymywana w naszym regionie umiejętność wykonywania pająków ze słomy, papieru i bibuły została pod koniec 2024 r. wpisana na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. 

– By podkreślić ten fakt i wspólnie z twórcami oraz twórczyniami pająków świętować uzyskany przez nich wpis, o stworzenie instalacji poprosiliśmy jedną z depozytariuszek tej tradycji – panią Iwonę Barecką – mówi Agata Turczyn.

Informacje praktyczne

Kiedy: 21–24 sierpnia

Gdzie: Brama Krakowska

Wystawa | Małgorzata i Jerzy Soremscy – jubileuszowo | wydarzenie towarzyszące

Okazją do zaprezentowania niniejszej wystawy jest podwójny jubileusz – 45 lat pracy twórczej i 25 lat w Stowarzyszeniu Twórców Ludowych – Małgorzaty i Jerzego Soremskich, twórców mieszkających w Jastrzębiu-Zdroju. W 2024 roku wystawa ta miała swoją premierę w Regionalnym Ośrodku Kultury w Bielsku-Białej. 

To niecodzienne zestawienie wyrobów koronkowych z rzeźbą, jakże różnorodną, w pełni oddaje charakter małżeńskiej drogi twórczej państwa Soremskich, którzy doskonale się uzupełniają. Wystawa ma więc charakter przekrojowy. Prezentowane są na niej prace powstałe w różnych okresach twórczości jastrzębskich artystów. Doskonale widać to w rzeźbie, bowiem pan Jerzy w swojej pracy rzeźbiarskiej mierzył się z różnymi materiałami – węglem, grafitem, kamieniem i drewnem. Owoce tych „eksperymentów” można oglądać na ekspozycji.

Równie pięknie prezentują się koronki pani Małgorzaty. Techniczna biegłość artystki pozwala na realizację ciekawych form, zawsze mocno osadzonych w tradycji ludowych koronek. Heklowane przez nią koronki wyróżniają się zaprojektowaną i przemyślaną kompozycją oraz starannością wykonania. Widać w nich dbałość o każdy detal i dążenie do unikatowych wzorów. Obok form tradycyjnych w postaci obrusów i serwet, są te bardziej współczesne – miniaturowe dekoracje, anioły, ozdoby świąteczne i inne. 

Połączenie na jednej ekspozycji dwóch jakże różnych dyscyplin twórczych w tym przypadku nie tworzy artystycznego dysonansu, wręcz przeciwnie – to doskonale uzupełniający się „artystyczny pozytyw” wspólnego życia twórców pełnych pasji, otwartości i oddania się sztuce tworzenia. Niech ten podwójny jubileusz będzie więc zachętą do dalszej, równie owocnej pracy.

Wydarzenie towarzyszące prezentowane przez Stowarzyszenie Twórców Ludowych – partnera Festiwalu.

Informacje praktyczne:
Kiedy: od 10 sierpnia (niedziela) do 31 października (piątek), godz. 10.00-18.00
Gdzie: Galeria Sztuki Ludowej STL, Grodzka 14
Wstęp wolny

O festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński

Re:tradycja – Jarmark Jagielloński (22–24 sierpnia, Stare Miasto, Lublin) jest jednym z największych festiwali kultury ludowej w Polsce, który przez trzy sierpniowe dni wypełnia przestrzeń Starego Miasta w Lublinie. To czas niezwykłych koncertów, inspirujących warsztatów, poznawania rzemiosła tradycyjnego i odwiedzania wystaw pobudzających wyobraźnię. Wydarzenie jest też okazją do spotkania artystów i rzemieślników z różnych stron świata. Jego siłą jest łączenie tradycji z nowoczesnością. Od lat pokazuje on, że kultura ludowa wciąż jest żywa i inspirująca dla kolejnych pokoleń. 

W tym roku odbędzie się już 19. edycja festiwalu, a jego tematem przewodnim będzie taniec tradycyjny. Zapraszamy na piątkowy spektakl „Danse staur, danse staur” norweskiej kompanii tanecznej Kartellet, inspirowany dawnymi zwyczajami tanecznymi z archipelagu Lofotów. Na Scenie Głównej zagrają również zespoły: PoMore TanzOrkiestra – polsko-niemiecki projekt przywracający do żywej praktyki muzykę Pomorza; El Khat, który sięga do tradycyjnej muzyki jemeńskiej, łącząc ją z eksperymentalnym brzmieniem i osobistą historią migracji oraz GMM – specjaliści od elektryzujących aranżacji weselnych melodii ludowych, inspirowanych zbiorami Oskara Kolberga. 

W programie tradycyjnie nie zabraknie potańcówek, Podwórka Re:tradycji, targów sztuki ludowej, spotkań z rzemieślnikami, pokazów filmowych i warsztatów.

Re:tradycja – Jarmark Jagielloński

22–24 sierpnia 2025 
Lublin, Stare Miasto
Wstęp na wydarzenie jest wolny.
retradycja.eu

Organizatorzy: Warsztaty Kultury w Lublinie, Instytucja Kultury Miasta Lublin, Lublin Miasto Inspiracji

Patronat honorowy: Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Żuk, Narodowy Instytut Dziedzictwa

Patroni medialni: TVP Kultura, TVP3 Lublin, Polskie Radio Program II, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, Radio Lublin, Gazeta Wyborcza, KulturaLudowa.pl, MuzykaTradycyjna.pl, Kultura Enter, ONET

Partnerzy: Fundacja Kultura Enter, Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice, Teatr Stary w Lublinie,  Dominikanie Lublin, Muzeum Narodowe w Lublinie, Ivan Honchar Museum, Stowarzyszenie Twórców Ludowych

Sponsor: Inter Broker

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z funduszu promocji kultury.