W dniach 8–25 lipca 1980 roku w Lublinie i na Lubelszczyźnie doszło do strajków, które zapoczątkowały ogólnopolską falę protestów. Ich symbolicznym początkiem był strajk lubelskich kolejarzy. To wydarzenie, które rozpoczęło przemiany prowadzące do powstania „Solidarności” w sierpniu 1980 roku, upadku komunizmu w 1989 roku i wejścia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku.

Z perspektywy 45 lat coraz wyraźniej widać, że Lubelski Lipiec 1980 był jednym z kluczowych momentów w najnowszej historii Polski. Jak zauważył Tomasz Pietrasiewicz, dyrektor Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”:

„W lipcu 1944 r. w Lublinie ogłoszono manifest PKWN. Kilkadziesiąt lat później, w tym samym mieście, również w lipcu, rozpoczął się początek końca tej władzy.”

Z okazji 45. rocznicy tamtych wydarzeń, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” przygotował specjalny program:

>>>KONFERENCJA PRASOWA
 18 lipca (piątek), godz. 12:00 – Plac Litewski w Lublinie
Podczas konferencji prasowej zaprezentowane zostaną główne elementy programu obchodów 45-lecia Lubelskiego Lipca oraz działania artystyczne i edukacyjne związane z rocznicą. W konferencji wezmą udział: prezydent Miasta Lublin Krzysztof Żuk, dyrektor Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, Bogdan Borusewicz, Ewa Kulik-Bielińską i Andrzej Sokołowski.

>>>WYSTAWA „PRZED SIERPNIEM BYŁ LIPIEC”
Wystawa „Przed sierpniem był lipiec” poprzedza główne obchody rocznicy zaplanowane na 18 lipca. Ekspozycja składa się z 32 plansz przedstawiających historyczne, czarno-białe fotografie, opatrzone opisami i wspomnieniami z najważniejszych protestów w regionie. Dzięki niej mieszkanki i mieszkańcy Lublina mogą poznać m.in. genezę strajków, postulaty protestujących oraz panujące wówczas nastroje społeczne.

>>WYDARZENIA ROCZNICOWE – 18 LIPCA (piątek)

RE:STRAJK 1980–2025
 Plac Józefa Czechowicza (przy Poczcie Głównej)
 Projekcja dzienna: 12:00–20:00 (Żuk)
 Finałowy pokaz: 20:30–21:15 (Portal)
Instalacja audiowizualna przygotowana przez WIATRWOCZY k o l e k t i v (eRBu & PePe). Artystyczne słuchowisko oparte na archiwalnych materiałach zaczerpnietych z Archiwum Historii Mówionej Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” , łączące świadectwa, fotografie i ekspresję wizualną.

AUTOBUS HISTORII
 Plac Czechowicza
 Godz. 10:00–21:30
Zabytkowy autobus MPK stanie się mobilnym archiwum wspomnień – wewnątrz prezentowane będą relacje uczestników wydarzeń z lipca 1980 roku. Pracownicy Ośrodka będą również zbierać wspomnienia mieszkańców.
Autobus będzie towarzyszył innym wydarzeniom na Placu Litewskim do godziny 21.30.

DUCH SOLIDARNOŚCI. TRZY OPOWIEŚCI
Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Sala Czarna, ul. Grodzka 21
Godz. 17:00
Spotkanie z bohaterami wydarzeń 1980 roku: Bogdanem Borusewiczem, Ewą Kulik-Bielińską i Andrzejem Sokołowskim. Rozmowy o początkach „Solidarności” i duchu oporu obywatelskiego.

Dodatkowe informacje: https://teatrnn.pl/kalendarium/wydarzenia/45-rocznica-lubelskiego-lipca-80/