Pamięć w sztuce. Panel dyskusyjny

29 lutego 2024 r.

Upamiętnianie miejsc nazistowskiego ludobójstwa i komunistycznych zbrodni było podstawowym przesłaniem ocalałych i świadków, stając się także ważnym zobowiązaniem kolejnych pokoleń. Pytanie, w jaki sposób dokonać stosownego upamiętnienia, towarzyszyło twórcom i opiekunom miejsc naznaczonych masowymi zbrodniami, wyrażając potrzebę zachowania śladów, ale także artystycznego ukazania ich szczególnego znaczenia.

W złożonym krajobrazie upamiętnień masowych zbrodni i masowych mogił Zamek Lubelski jest tym szczególnym miejscem – więzieniem, obszarem masowego terroru i egzekucji w czasie drugiej wojny światowej, a po niej miejscem krwawych komunistycznych represji. Od drugiej połowy lat 50. teren zamku ulegał kolejnym przebudowom, rewitalizacji, przywróceniu krwawego miejsca celom społecznym. Tutaj został usytuowany najpierw dom kultury, później zaś muzeum. Przebudowane wnętrza stanowią dzisiaj główną siedzibę Muzeum Narodowego w Lublinie.

Przygotowując w 80. rocznicę likwidacji więzienia niemieckiego i 70. rocznicę likwidacji komunistycznego więzienia na zamku w Lublinie wystawy i panel dyskusyjny, chcielibyśmy pogłębić refleksję nad współczesnymi i artystycznymi modelami upamiętnienia.

Program:

• 11.15 – Złożenie kwiatów przed tablicami upamiętniającymi więźniów na Zamku, Dziedziniec Zamku Lubelskiego
• 11.30 – odsłonięcie instalacji z wykorzystaniem XIX wiecznej bramy więzienia na Zamku Lubelskim według proj. Roberta Kuśmirowskiego, przy muzyce dr hab. szt. Rafała Rozmusa, Dziedziniec Zamku Lubelskiego
• 12.00 – Panel dyskusyjny pt. „Pamięć w sztuce”
  Zamek Lubelski, Galeria Malarstwa Polskiego XIX–XX Wieku

UCZESTNICY

• dr hab. Robert Kuśmirowski, prof. UMCS, artysta – Warsztat współczesnego artysty, dla którego przeszłości jest obszarem interwencji artystycznej. Koncepcja rzeźby/instalacji, jako nośnika pamięci
• Xawery Wolski, artysta – Warsztat współczesnego artysty, dla którego przeszłość jest obszarem interwencji artystycznej. Koncepcja rzeźby/instalacji, jako nośnika pamięci
• dr Jarosław Trybuś, krytyk architektury – Traktowanie przedmiotów i rzeczy, jako szczególnych i przejmujących środków ekspresji w praktyce muzealnej
• dr Dariusz Kopciowski, Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków – Ochrona miejsc pamięci i obszarów historycznych w praktyce konserwatora
• Dorota Monkiewicz, krytyczka sztuki i kuratorka wystaw – Kondycja pomników we współczesnej przestrzeni publicznej i alternatywnych sposobów upamiętnia
• dr hab. Adam Szpaderski, prof. SWPS, specjalista ds. ekonomiki miejsc pamięci – Tereny obozów koncentracyjnych i obozów zagłady, jako szczególne miejsca pamięci
• 13.45—14.45 — dyskusja z udziałem autorów publikacji rocznicowych: dr hab. Marcin Kruszyński, prof. Uniwersytetu w Siedlcach i Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie, dr hab. Janusz Wrona, prof. UMCS oraz przedstawicieli instytucji zajmujących się miejscami pamięci: Muzeum w Opolu, Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach, Muzeum Stutthof w Sztutowie, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Muzeum – Miejsce Pamięci KL Plaszow w Krakowie, Ulica Pomorska, oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie, Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, Państwowe Muzeum na Majdanku, Muzeum w Sobiborze, Muzeum w Bełżcu.