Jarmark Jagielloński z nową nazwą!
Od dziś zapraszamy
na Festiwal Re:tradycja!
Festiwal Re:tradycja
19–21 sierpnia 2022
Lublin – Stare Miasto, Błonia pod Zamkiem
Wstęp wolny
Na warsztaty obowiązują wcześniejsze zapisy
Lubelski festiwal Jarmark Jagielloński przez 15 lat istnienia ewoluował, szukając swojej drogi i formy, w której chciałby prezentować się publiczności. Wychodząc od początkowych, szerokich nawiązań do dziedzictwa czasów Jagiellonów i szlaków handlowych, które wiodły niegdyś przez Lublin, poruszał także zagadnienie tradycji ludowej. Od kilku lat to właśnie ona stanowi myśl przewodnią wydarzenia i to wokół niej skupia się rozbudowany program festiwalu. Tegoroczna edycja wydarzenia odbędzie się w dniach 19–21 sierpnia 2022 r.
– Chcąc podkreślić obrany kierunek oraz zwrócić uwagę odbiorców na złożoność, tematu tradycji, postanowiliśmy zmienić jego nazwę na Re:tradycja. Nazwa Re:tradycja zawiera w sobie ideę łączenia czasów, światów i funkcji. To odpowiedź współczesnego odbiorcy, obserwatora, ale także artysty i twórcy kultury na dziedzictwo, którym dysponujemy, i z którego bogactwa czerpiemy. To kontynuacja, ale też budowanie własnych dróg i środków wyrazu. Podobnie jak profesor Piotr Grochowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dostrzegamy, że „tradycja jest dynamiczna, jest procesem. Polegała i polega na twórczej adaptacji dziedzictwa, które otrzymujemy. Nie jest «reanimacją», a raczej «REwitalizacją», polegającą na wybraniu poszczególnych elementów dawnych kultur i nadaniu im nowej funkcji. To sprawia, że stają się one żywym elementem tradycji współczesnej”. – Wyjaśnia Karolina Waszczuk, dyrektorka festiwalu.
Nazwa Re:tradycja jest dobrze znana dotychczasowym uczestnikom wydarzenia, ponieważ od 2016 r. pod tym tytułem odbywa się jeden z głównych koncertów festiwalu. Ideą koncertu będącego specjalną produkcją Warsztatów Kultury w Lublinie jest łączenie na jednej scenie talentów
i doświadczeń mistrzów muzyki tradycyjnej oraz artystów znanych szerokiej publiczności. Ten dialog tradycji ze współczesnością dostrzeżemy także w wielu innych modułach festiwalu.
Za zmianą nazwy festiwalu idzie również nowa odsłona graficzna, której autorem jest Maciej Wróblewski. Współczesny projekt ukazuje przenikanie się światów, elementów i kultur, swoją dynamiczną formą oddając charakter całego wydarzenia. Nie wskazując jednoznacznie na temat festiwalu, pozwala na szeroką interpretację i własne poszukiwania nowych znaczeń tradycji.
– Elementy dawnej kultury tradycyjnej, które znamy z dostępnych źródeł, są dla nas, współczesnych ludzi, świadectwem minionych czasów. Interesuje nas symbolika tych pierwiastków tradycji, ich kształt oraz kontekst, w którym funkcjonowały. Ten ostatni przeobraża się bardzo dynamicznie. Myślimy inaczej niż nasi przodkowie, zmienia się nasz język, wrażliwość, otaczamy się nowymi przedmiotami. Mamy nowe możliwości, ale jednocześnie inne ograniczenia. Przez nasze uwikłanie we współczesności nie jesteśmy w stanie realizować czy odtwarzać wyłącznie zapisu tradycji. Dlatego to, czym zajmujemy się obecnie, musi być i powinno być nową odpowiedzią na zachowane w pamięci elementy naszego dziedzictwa – dodaje Karolina Waszczuk.
– Nazwa „Jarmark Jagielloński” nie znika jednak całkowicie. Pod tym szyldem będą odbywać się znane wszystkim targi rzemiosła ludowego, jeden z nieodłącznych modułów festiwalu. O naszych targach myślimy jak o wielkiej wystawie dzieł sztuki tradycyjnej. Wyjątkowej, ponieważ dającej możliwość nie tylko zapoznania się z działalnością twórców, ale także pozwalającej nabyć ich wyroby. Szczególnej, gdyż dającej możliwość na bezpośredni kontakt z mistrzami, podglądanie ich przy pracy czy nawet zostanie ich uczniem za sprawą festiwalowych warsztatów – mówi Agata Turczyn z Warsztatów Kultury w Lublinie.
Odwiedzający festiwal nadal będą mieć możliwość spotkania z autentycznymi rzemieślnikami, którzy z pełną świadomością, odpowiedzialnością oraz wrażliwością podchodzą do twórczego kontynuowania tradycji.
Starannie budowany program i szczegółowy dobór artystów zarówno występujących na scenach, jak i prezentujących swoje wyroby na ulicach Starego Miasta przybliży odbiorcom wiele aspektów kultury tradycyjnej.
W trakcie Re:tradycji kultura tradycyjna prezentowana jest zarówno w swoich formach autentycznych, jak i formach wzbogaconych współczesnymi elementami artystycznymi, inspirującymi się folklorem.
W programie:
Muzyka – koncerty i potańcówki
W 2022 roku na uczestników wydarzenia czekają zarówno koncerty muzyki tradycyjnej, jak i inspirowanej tradycją. Podczas trzech muzycznych dni festiwalowych zespoły będą występować na scenie głównej, umiejscowionej na Błoniach pod Zamkiem oraz w kameralnej przestrzeni Bazyliki oo. Dominikanów.
Festiwal otworzy kolejna odsłona muzycznej produkcji „re:tradycja”, która zakłada łączenie artystów znanych szerszej publiczności z artystami reprezentującymi świat muzyki i śpiewu tradycyjnego. W tym roku program koncertu został zbudowany na kanwie istotnych i aktualnych dla Organizatorów kwestii. Artyści zaproszeni do stworzenia projektu zabiorą Państwa w miejsca, w których stykają się i przenikają ze sobą trzy kultury. Wschodnia Polska oraz zachodnie części Ukrainy i Białorusi to krainy, które choć przypisane dziś różnym krajom i posługujące się innymi językami, nadal pozostają w niedostrzegalnym i częściowo zapomnianym dialogu. Zastanowimy się, co niesie za sobą emigracja, poszukamy wspólnoty muzyki, która pozwala się porozumieć. Zobaczymy unikalność i jednoczesne pokrewieństwo, usłyszymy pieśni znane po każdej ze stron granicy.
Za opracowanie merytoryczne koncertu odpowiada Maniucha Bikont, która zaprosiła do współpracy kontynuatorki tradycji wokalnych z terenów Polski, Ukrainy i Białorusi.
Są to Tetiana Sopiłka, Nasta Niakrasava, Daria Butskaya oraz Julita Charytoniuk. Wystąpią one na scenie z podlaską mistrzynią śpiewu tradycyjnego, panią Wierą Niczyporuk z Malinnik oraz Męskim Zespołem Muzyki Cerkiewnej Katapetasma. Za muzycznym opracowaniem projektu stoi Bartosz Weber, który wraz z Miłoszem Pękalą, Michałem Fetlerem i Ksawerym Wójcińskim wypełni koncert instrumentalną interpretacją motywów muzyki tradycyjnej.
Sobotni wieczór to uczta dla miłośników tradycyjnej muzyki skrzypcowej zestawionej ze współczesnymi aranżacjami i instrumentarium. Koncert pełnego energii zespołu Zawierucha spodoba się zarówno niestrudzonym tancerzom, jak i wszystkim, którzy w muzyce poszukują dużej dawki improwizacji oraz brawury. Natomiast pochodząca z Finlandii grupa Pauanne to zespół, który badając nagrania archiwalne, odkrywa bogactwo pieśni z dawno zaginionej tradycji fińskiej muzyki ludowej.
Festiwalowy dzień zakończy potańcówka, podczas której do tańca zagrają kapele wiejskie i zespoły składające się z uczennic i uczniów muzyków tradycyjnych. Tańce otworzy występ Orkiestry Jarmarku Jagiellońskiego, która już od kilku lat jest gospodarzem festiwalowych potańcówek. Orkiestra pod koniec 2021 roku wydała swoją płytę „Sesja otwarta”, która jest zapisem nie tylko melodii, ale i doświadczeń wypracowanych od początku istnienia zespołu. Podczas Festiwalu zostanie zrealizowana także otwarta próba Orkiestry, do której będą mogli dołączyć chętni miłośnicy muzyki tradycyjnej.
Podczas potańcówki zagra również Kapela Romana Wojciechowskiego z Tomaszowa Mazowieckiego czy Kapela Odloty.
Niedzielne koncerty to prezentacja muzyków pochodzących z różnych, często odległych od siebie kultur. Usłyszymy zespoły:
Light in Babylon (Turcja, Izrael, Francja) – projekt jest fuzją różnych narodowości i kultur. Wokalistka i autorka tekstów – Michal Elia Kamal – jest Izraelką o korzeniach irańskich. Grający na santurze Metehan Çiftçi pochodzi z Turcji, a gitarzysta Julien Demarque jest Francuzem. Dzięki sile i otwartości oraz różnorodnym wpływom muzycznym i zebranym doświadczeniom stworzyli oni oryginalną, kolorową mieszankę swoich wewnętrznych głosów, które zabierają słuchaczy
w podróż po Bliskim Wschodzie i nie tylko.
Fanfara Station (Włochy, Tunezja, USA) – to trzech muzyków o międzynarodowym pochodzeniu. Tunezyjczyk Marzouk Mejri (wokal, perkusjonalia, klarnet, loop), pochodzący z Kanady Charles Ferris (trąbka, puzon, tuba, loop) i Włoch Ghiaccioli e Branzini (odpowiedzialny za elektronikę) stworzyli projekt muzyczny porywający i nie dający się zatrzymać. Inspiracją dla Marzouka były wspomnienia jego ojca o orkiestrze dętej. Zespół Fanfara Station celebruje podróże migrantów z basenu Morza Śródziemnego, muzyczne kultury diaspory afrykańskiej oraz wpływy, które
od dawna łączą Bliski Wschód, Maghreb, Europę Południową i obie Ameryki.
W Bazylice oo. Dominikanów odbędzie się koncert zespół Ævestaden. To norwesko–szwedzkie trio z siedzibą w Oslo, które zagra dla nas tradycyjne psalmy połączone z nowo skomponowanymi pieśniami.
Jarmark Jagielloński – biżuteria i ozdoby
W tym roku moduł rzemieślniczy, czyli Jarmark Jagielloński, będzie trwać dwa dni. W festiwalową sobotę oraz niedzielę uczestnicy wydarzenia spotkają się z około 140 twórcami, którzy pozwolą im poznać kulturę i tradycje wielu regionów Polski, ale także krajów sąsiednich – Litwy, Ukrainy czy Słowacji. Rzemieślniczym tematem przewodnim będzie tradycyjna biżuteria i ozdoby.
Na stoiskach twórców znajdzie się zarówno polska, jak i litewska biżuteria z bursztynu, różnorodne formy metalowych ozdób pochodzących z regionów bałtyckich, misternie tkane krajki i pasy, wyroby kaletnicze górskich mistrzów, czapki tradycyjne, takie jak gamerki, magierki czy maciejówki, a także ukraińskie korale i wieńce ślubne. Festiwal będzie okazją nie tylko do zobaczenia czy nabycia wyjątkowych dzieł sztuki ludowej, ale także do przekonania się, z jaką perfekcją i wprawą pracują zapraszani twórcy. Wielu z nich będzie prowadziło pokazy wyrobu swoich prac, niektórzy podczas festiwalu staną się także nauczycielami, pod których czujnym okiem uczestnicy będą mogli spróbować swoich sił w danym rzemiośle.
Wystawy i kino festiwalu w tym roku będą skupione wokół kultury Ukrainy
W trakcie trwania festiwalu zaprezentowana zostanie wystawa fotografii archiwalnej pochodzącej ze zbiorów Narodowego Centrum Kultury Ludowej i Muzeum Ivana Honczara w Kijowie.
Jest to zbiór, którego pracownicy muzeum dokonali w ostatnich miesiącach, by tym sposobem podkreślić bogactwo i różnorodność kultury tradycyjnej Ukrainy. Jest to walka o zachowanie swojego dziedzictwa, do której zostali zmuszeni.
Drugą wystawą będzie prezentacja malarstwa i rzeźby Ivana Prykhodko, wybitnego twórcy zaliczanego do ostatnich autentycznych żyjących artystów ludowych. Wystawa prezentowana będzie w przestrzeniach galerii OPT Gardzienice mieszczącej się na Starym Mieście w Lublinie. Panu Ivanowi poświęcony będzie również film „Ziemia Ivana” (reż. Andrii Lysetskyi).
Tradycyjna kultura Ukrainy bliska jest również Andrzejowi Bieńkowskiemu, który w swojej pasji pracy etnografa i dokumentalisty kultury zrealizował kilka wypraw terenowych na terytorium Ukrainy. Autor mówi: Filmowaliśmy od 2003 roku na północy – od granicy z Polską aż za Kijów. Ale też nas zaniosło na ukraińskie Roztocze. Potem za Dniepr, na Połtawszczyznę. Marzyliśmy o kolejnej wyprawie w Karpaty. Na tradycyjną wieś ukraińską, pełną pradawnych obyczajów i wierzeń, Świętych Drzew, zwaliła się nowoczesna, mordercza wojna. Jak poradzą sobie z apokaliptyczną wojną kobiety – strażniczki tradycji? Czy jest możliwe, już po wojnie, odrodzenie prastarych pieśni i obrzędów? Na te pytania będę się starał odpowiedzieć na spotkaniu, pokażę filmy z tych badań terenowych.
Jak co roku w Bramie Krakowskiej pojawi się także instalacja artystyczna nawiązująca do pająka ludowego. Pracę inspirowaną tradycyjnymi ozdobami wykona Ewelina Kruszyńska, artystka i animatorka, zajmująca się designem oraz łączeniem działań związanych z ekologią i ogrodnictwem ze sztuką i animacją kultury.
Program dla dzieci
Nie zabraknie ulubionego Podwórka Re:tradycji (znanego dawniej jako Jarmarkowe Podwórko), wypełnionego dawnymi grami i zabawami, które w sobotę i niedzielę rozgoszczą się na Błoniach pod Zamkiem.
Każdego dnia festiwalu na patio Warsztatów Kultury odbędą się spektakle, które ucieszą nie tylko dzieci. „Dawne zabawki ludowe w Polsce” to muzyczny spektakl dla dzieci i rodzin ukazujący piękno i pomysłowość tradycyjnych polskich zabawek. Spektakl tworzy m.in Piotr Rogaliński – muzyk, animator i rzemieślnik, który jest autorem przygotowanych do spektaklu zabawek opartych o tradycyjne wzory.
„O Kogutku, co umiał działać do skutku” to przedstawienie przygotowane na podstawie baśni tradycyjnej ze zbiorów O. Kolberga w autorskiej, rymowanej adaptacji Katarzyny Żytomirskiej.
Trzeci spektakl to również propozycja dla najmłodszych uczestników festiwalu. „Igraszki z Dropsem”, przygotował Wędrowny Teatr Lalek Małe Mi.
Więcej informacji na retradycja.eu
Organizatorzy: Warsztaty Kultury w Lublinie, Instytucja Kultury Miasta Lublin, Lublin Miasto Inspiracji
Patronat honorowy: Prezydent Miasta Lublin Krzysztof Żuk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.